Malum gündem değiştirme konumuz bu seferde alkol yasakları oldu. Her ne kadar sıradan vatandaş bilmese de bu yasa tasarısı sektörden olanların uzunca bir süredir varlığını bildiği ve hatta sektördeki lokomotif şirketlerin de karşılıklı görüşmelerle danışmanlık verdiği bir tasarıydı.  Yasa anormal değil arkadaşlar. AB uygulamalarının getirdiği bazı zorunluluklar neticesinde bu yasanın çıkması zorunlu. 

Ammaaaa anormal olan şu:

22-06 arası içki satışının yasaklanması tasarının ve yapılan görüşmelerin hiç bir yerinde yoktu. İşte o gece yarısı oturumunda aklı evvel bir vekile "gündemi değiştir" emri verildi sanırım ve onlar da ceplerinde yedekte bulundurdukları bir kaç şeyden biri olarak bunu kullanıverdiler. Şimdi benim tahminim yasa Cumhurbaşkanının önüne gittiğinde içindeki bir kaç maddeyi ( saat yasağı) onaylamıyacak, yasa meclise geri gelecek ve bu kısımlar değiştirilip tekrar gönderilecek. Aylardır üzerinde çalışıldığı üzere beklenen ve çok da anormal olmayan maddelerle bu yasa çıkacak. Haa bu arada Reyhanlı, Redhack' in ortaya koyduğu gizli belgeler, üzerine suç yıkılmış ve içeri alınmış iki masum er ve kimbilir gözümüzden kaçan başka neler de unutulmuş olacak. Yani olay amacına hizmet edecek.

İsterseniz dünyada nasıl uygulanıyor bir bakın aşağıdaki listeden ve o zaman anlayacaksınız ki çok absurd bir şey yapılmıyor. Ha içki olayını ve satışını bitirmek için yasaya ihtiyaçları var mı? HAYIR!!! Zaten AKP' li belediyelerce kanundaki diğer maddeler kullanılarak yıldırma politikasıyla çok işletme kapatılıyor. Genelde en sık belediye zabıtalarının boktur püsurdur şeklinde kestiği cezalar ve fısıltıyla da " e güzel kardeşim satma işte şu mereti bak ne çok ceza kesiyoruz" demesi uygulanıyor. Mesela aşağıdaki resimin tarihine dikkat edin. Bahsedilen Üsküdar lisesi 30 senedir oradaysa tebliğ yapılan bakkal babadan devralınmış bir bakkal olup nerden baksanız o da 30 yıldır orada. 

Biz sektördekilerin esas korktuğu maddeler vitrinde teşhir edilmemesi ve  100 metre maddesidir. Bilmeyen varsa eğer madde şöyle:

ALKOLLÜ içkiler yine perakende olarak işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemeyecek. Komisyonda bu hüküm “vitrinde teşhir edilmek suretiyle işletme dışından görülecek şekilde perakende olarak satışa arz edilmez” şeklinde düzenlenmişti. Alkollü ürünlerin perakende veya açık olarak satışının yapıldığı yerler ile örgün eğitim kurumları ve dershaneler, öğrenci yurtları ve ibadethaneler arasında kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklığın bulunması zorunlu olacak. Bu mesafe şartı turizm belgeli işletmeler için uygulanmayacak. Yasanın yayımı tarihinden önce ruhsat ve satış belgesi almış işletmeler, 100 metre şartından muaf tutulacak. Bu durumdaki işletme sahiplerinin, işletmelerini 1. ve 2. derece kan hısımlarına devretmesi halinde de müktesep hakları korunacak.

Diyeceksiniz ki ee muaf tutuyor işte. Kazın ayağı öyle değil. Bizler her sene ruhsatlarımızı yenileriz. Nisan ayı sonuna kadar bu yenilemeyi yapmayanlar satış yapamaz. Hele şimdiye kadar sadece belediyeden işletme ruhsatı yenilemesi ve TAPDK dan içki ruhsatı yenilemesi yaparken 2014 itibariyle belediyeden, maliye bakanlığından, tarım bakanlığından, sağlık bakanlığından ve yerel mülki amirlikten yenileme yapacağız. Bu kargaşa içinde elbet bir bakanlıkta bir memur onayı vermeyebilir, evrak gecikebilir-kaybolabilir ( bu şu açıdan önemli 1 mayıs günü hala yenilenmiş bir ruhsatınız yoksa istediğiniz kadar ama ben baş vurdum deyin, yetkililer işletmenizi ruhsat görülemedi gerekçesiyle mühürleyebilir; mühürlenen bir iş yeri adresine her ne şekilde olursa olsun bir daha ruhsat verilmez). Bir başka hazırladıkları engel de maliye borcu olanların ruhsatlarının yenilenmemesi. Her küçük esnaf illa ya bir stopajını ya KDV ödemesini geciktirir. Bizler ticaret yapan ve günlük net kazancı belirsiz olan insanlarız. O ay unuttun mu gününde devlete vergi ödemeni yapmayı ya da elin sıkıştı da faizine razı gelip geç öderim mi dedin; al gitti işte ruhsat. Vitrin teşhiri ise şu açıdan önemlidir. Bildiğiniz üzere bundan önceki yasayla sigara standlarının, sigara paketlerinin satılan yerin dışından görülmesi engellendi. Olur ya o sırada kaldırımdan yürüyen babasının elini tutmuş çocuk vitrinde sigara görüverir, çok canım çekti baba der babası da alıverir mazallah zihniyetiyle bu yasak kondu. İçinde belki binlerce içki şişesi olan ve görülen dükkanıma kapıdan girip "sigara satılıyor mu" diye soranların sayısını anlatamam size. Aynı şey içki görünmemesiyle içki satışlarını da etkileyecektir ve zaman içinde ciroları düşen kaç esnaf işini kapatacaktır. Yaptım oldu zihniyetiyle yasa bile olmadan içkili yerlerin kırmızı bölgelere taşınması olaylarına; dernek, ordu evi, kamu çalışanları dinlenme tesisi gibi yerlerin yıllarca yenilendiği halde 2013 de yenilenmeyen ruhsatlarına girmiyorum bile.

Anlayacağınız içki satışını engellemeleri için ellerinde çok malzeme var, yapıyorlar, yapacaklar. 22-06 yasağına çok takılmayın ki gerçek gündemden uzaklaşıp ekmeklerine yağ sürmeyin. Buyrun bu da dünyada uygulamalar nasıl listesi.

AMERİKA: (her eyalette farklılıklar olabiliyor)

Sokakta içki içmek yasak. Fakat Las Vegas gibi turistik bölgelerde yasak yok. (uygulama katı uygulanıyor mu bilgim yok). 21 yaşından küçükler hiçbir yerden alkol satın alamıyor. Kural katı şekilde uygulanıyor ama yine de çok isteyen içkiye ulaşabiliyor. Gece 02:00 sonrası hem marketlerde hem de barlarda içki satışı bitiyor. Çoğu eyalette bu saat daha da erken. Bazı eyaletlerde pazar günü yüksek alkollü içki satın alamazsınız ama barlarda, restoranlarda içebilirsiniz. Spor müsabakalarında, festivallerde, konserlerde vb. içki satışı da, içki firmalarının sponsorluk yapmaları da serbest. Arabanın içinde şişesi açılmış içki bulunduramazsınız. (bagaj hariç). Çocukların özenmemesi için içki reklamlarında oyuncular içki içerken gösterilemiyor.

AVRUPA BİRLİĞİ

Avrupa Birliği’nin genelinde ortak bir uygulama yok, her ülkede farklı politikalar uygulanıyor. Ancak çoğunlukla televizyon-radyo reklamları serbest, spor sponsorlukları yasak. Reklamlar konusunda ise belli düzenlemeler var. Örneğin çocukları hedef alan reklamlar yapmak ya da alkolün sağlıklı, kişilerin zihinsel kapasitelerini artırdığını öne sürmek yasak. Öte yandan AB genelinde çocukların korunması için reklam yasağı talepleri söz konusu.

İNGİLTERE:

Sokakta içki içmek yasak. Pubların önüne sigara içmek için dahi çıkıldığında içki içerde bırakılıyor ya da içkiyi plastik bardağın içine koyup çıkabiliyorsunuz. İçki firmaları spor, konser, festival vb. her türlü organizasyona isimleri ile sponsor olabiliyorlar. Bu organizasyonlarda içki içmek de serbest.

ALMANYA:

Sokakta içki içmek serbest. Toplu taşıma araçlarında ise yasak. İçki firmaları her türlü organizasyona sponsor olabiliyor, adlarını verebiliyorlar. 14 yaşından büyükler ailelerinin gözetiminde içki içebiliyorlar. 16 yaşından büyükler bira ve şarap gibi hafif içkiler içebilirken, 18 yaşından sonra tüm içkiler serbest.

YUNANİSTAN:

18 yaşından küçüklere içki satışı yasak fakat sıkı şekilde denetlenmiyor. İçki firmaları her türlü organizasyona sponsor olabiliyor. Spor müsabakalarında  içki satılıyor. Ama spor kulüplerinin formalarında içki reklamı yapılması yasak. Bütün büfeler, bakkallar, süpermarketler, kiosklar, hastane kantinleri ve hatta yoldaki seyyar kantinlerde bile içki satışı var.

FRANSA:

Saat 21:00 – 05:00 arasında sokakta içki içmek yasak. İçki firmaları konser, spor müsabakası, festival vb. organizasyonlara sponsor olabiliyorlar fakat tam isimlerini kullanamıyorlar. Örneğin Rugby Kupası Heineken Cup “H Cup” olarak geçiyor. Televizyonda, sinemada,billboardlarda ve gençlere yönelik yazılı basında içki reklamı yasak. İnternette ise sadece spor klüplerinin sitelerinde ve çocuklara yönelik sitelerde içki reklamı yasak. Barlarda belirli bir ücret karşılığı sınırsız içki sunmak yasak. (fiks menü). İçki satış yaşı hafif içkiler için 16, diğerleri için 18.

FİNLANDİYA 

Bira ve şarapta kısmi, yüksek alkollü içkilerde mutlak reklam yasağı var. Reklamda ve sponsorlukta gençlerin hedef alınmaması yönünde sınırlamalar var. Alko adlı kurum alkollü içkilerle ilgili neredeyse her şeyi düzenliyor. Yüzde 4.7’den fazla alkol içeren içecekler sadece özel Alko dükkanlarında satılıyor, fiyatları da bu kurum belirliyor.

İSVEÇ - NORVEÇ

Marketlerde %4.5 oranından fazla alkol içeren ağır içkilerin satılması yasaktır. %4.5'tan fazla alkollü içkiler ”Alko” adı verilen devlet kontrolündeki tekellerde satılmaktadır. Buralardan sadece 20 yaş üzerindekiler içki alabilir. Hafta içi 10:00 – 18:00 arası, cumartesi günleri 10:00 – 13:00 arası, pazar günleriyse kapalıdır. Bar vb. yerlerde mekanların sarhoşluk seviyesine gelmiş müşterilerine içki satışını durdurmaları zorunlu. Akşam 21:00'dan önce televizyonda alkollü içki reklamı yapmak yasak. Yüksek alkol içeren içkilerin reklamı ise her zaman yasak. 18 yaş altına hitap eden programlarda içki reklamı yasak. Barların belirli saatlerde içkide indirim yapması yasak. (happy hour). Marketlerin “6'lı paket birada indirim” gibi promosyonlar yapmaları yasak. Norveç ve İsveç gibi iskandinav ülkelerinde de hemen hemen aynı kurallar mevcut. Danimarka’da fazla içki yasağı olmadığı için bu ülkelerde yaşayanlar sadece içki içmek için feribota binip günübirlik buraya gidiyorlar. Yaş sınırı 18 ancak birçok mekan kendi seçimiyle 20 ya da 23’ün altındaki müşterilere içki satmama kararı alabiliyor. 18 yaşın altında içki içmek yasak değil, ancak küçüklere içki satmak ve vermek yasak.

DANİMARKA

2003 yılına kadar televizyon ve radyoda alkol reklamı yasağı vardı ancak kaldırıldı. 2000 yılından üzerinde anlaşılan kendi kendini denetim uygulamalarına göre ise reklamların çocukları hedef alması, sağlığa faydalı olduğunu ya da kullananın fiziksel ve zihinsel kapasitesini artırdığını söylemek yasak. Spor müsabakalarında sponsorluk ya da spor dergilerine reklam vermek yasak. İçki içme yaşı sınırı ev dışında 18, evde yaş sınırı yok. Satış konusunda ise dükkanlarda 16, barlarda 18 yaş sınırı söz konusu.

HOLLANDA:

Sokakta içki içmek yasak fakat Amsterdam’da etrafı rahatsız etmedikçe göz yumuluyor. Ama yine de polis isterse Amsterdam’da parkta sizi bira içerken gördüğü için 40 euro ceza kesebilir.

İSPANYA:

Sokakta içki içmek yasak fakat Madrid ve Barcelona gibi yerlerde göz yumuluyor. Saat 23:00'dan sonra marketlerde içki satışı bitiyor. Bu saatten sonra bar vb. yerlerde içki içilebiliyor.

İSVİÇRE:

Sokakta içki içmek serbest. Saat 22:00'dan sonra marketlerde içki satışı bitiyor.

İTALYA:

Sokakta içki içmek yasak fakat Roma gibi turistik bölgelerde 00:00'a kadar sokakta içki içmek serbest. Marketlerde 20:00'dan sonra içki satmak yasak. Gece kulüplerinde gece 02:00'dan sonra içki satmak yasak.

LİTVANYA:

Sokakta içki içmek yasak. Gece 22:00'dan sonra marketlerde içki satışı yasak.

RUSYA:

Sokakta içki içmek yasak. Saat 21:00'dan sonra %5'ten fazla alkol içeren içkilerin marketlerde satışı bitiyor.

NAMİBYA:

Sadece içki satan dükkanlar hafta içi 17:30, cumartesi günlerindeyse 13:00'te kapanır. Pazar günleri restoran ve barlar haricinde hiçbir şekilde alkol satışı yapılamamaktadır.

TAYLAND:

Sokakta içki içmek yasaktır. Marketlerden 11:00-14:00 arası ve 17:00-00:00 arası içki alınabilir.

KANADA:

Sokakta içki içmek yasak. (piknik alanlarında serbest) Yüksek alkollü içkiler sadece tekel mantığında işleyen içki marketlerinde mümkün. Bunlar da genelde gece 02:00'a kadar açıktır. Gençlerin katıldığı faaliyetlere sponsorlukta kısmi yasak var. Hem satın alma hem içme yaşı sınırı 19.

MACARİSTAN:

Sokakta içki içmek yasak.

YENİ ZELANDA:

Sokakta içki içmek yasak.

İRLANDA:

Sokakta içki içmek yasak. Televizyon, radyo ve billboardlarda tütün reklamı yasak. 1 Temmuz 2009’dan itibaren dükkanların içindeki reklamlar da yasaklandı. Hatta İrlanda bu konuda yasak getiren ilk AB ülkesi. Alkollü içki üreticileri spor organizasyonlarına sponsorluk yapmayı sürdürüyor ancak bütün dalları etkileyecek bir yasak getirilmesi gündemde. İçki içme yaşı için bir alt sınır yok, ancak büyüklerin gözetimi dahilinde. Satış için ise sınır 18 yaş.

POLONYA:

Sokakta içki içmek yasak.

ÇEK CUMHURİYETİ:

Sokakta içki içmek yasak.

PORTEKİZ:

Yürürlüğe giren yeni yasayla beyaz alkol satışına 18 yaş sınırı getirildi. Şarap ve bira satışı için yürürlükte olan 16 yaş sınırı ise korundu. Yasayla birlikte benzin istasyonlarında alkol satışına yasak getiriliyor.

BELÇİKA

Çocuklara yönelik etkinliklerde sponsorluk yasak. Gençleri hedef alan reklamların yapılmamasına özen gösteriliyor. Devlet televizyonunda ticari reklam yasak, ticari kanallarda ise içki reklamı yasağı var. Radyoda da alkol reklamı yok. Diğer basın-yayın organlarında aşırı içki içmeyi desteklemedikçe ve 21 yaşın altındakileri hedef almadıkça reklam serbest. Belçika’da yüzde 22’lik alkol oranı kritik eşik. Bar vb. yerlerde bu rakamın üzerindeki içkileri içmek için 16/18 yaş sınırı konmuş. Satın alma konusunda da aynı yaş sınırı var ancak bira ve şarap gibi içkilerde yaş sınır yok.

MEKSİKA, BOLİVYA, PARAGUAY, ARJANTİN

Alkol endüstrisinin sportif faaliyetlere ve gençlerin katıldığı faaliyetlere sponsor olması konusunda kısmi kısıtlamalar var. İçki satın alma ve içme yaşı Bolivya hariç 18, Bolivya'da 20.

HİNDİSTAN, ENDONEZYA

Spor faaliyetlerinde alkol endüstrisinin sponsorluğu ve promosyonu yasak. Hindistan’da televizyon ve billboardlarda da alkol ürünlerinin tanıtımı yasak. Hindistan’da yaş sınırı 18 ile 25 arasında eyaletten eyalete değişiyor. Örneğin Delhi’de sınır 25. Endonezya’da ise 21 yaş sınırı uygulanıyor.

UKRAYNA

Televizyon ve billboardlarda da alkol ürünlerinin tanıtımı yasak. İçki satın alma yaşı 18.

MALEZYA

Televizyon ve radyolarda alkol reklamı yapılması 1995’te yasadışı ilan edildi. Malezya televizyonunda akşam 10’dan önce ve Malayca programlarda alkol reklamları yayımlanamıyor. Ancak Malay olmayan gazeteler ve dergiler alkol reklamına devam ediyor. Şirketler medya yasağının ardından konser ve eğlence organizasyonlarına sponsorluk yapmayı sürdürdü. Malezya’da içki içmek için alt sınır yok, içki satışı için alt sınır ise 18.

SİNGAPUR

Çocukları ve gençleri hedef alan programlarda alkol reklamlarının gösterilmesi yasak. İçki yaşı sınırı 18.

HONG KONG

Televizyonda aile kuşağının yayınlandığı saatlerde alkol reklamı yapılması yasak. İçki yaşı sınırı ise 18.

AVUSTRALYA

Ülkenin en büyük spor organizasyonu olan rugby kupası Foster’s biraları ve Bundaberg romlarının sponsorluğunda gerçekleştiriliyor. Avustralya’da içki içmek için yaş sınırı yok ancak içki satış yaşı 18.

MISIR

Alkol reklamı kesinlikle yasak. Mısır’da alkol satış yaşı bira için 18, diğer içkiler için 21.

LÜBNAN

Reklamlar üzerinde hiç kontrol yok. İçki içme ve satış yaşı 18.

DUBAİ

Dubai’de geçerli lisans yasalarına göre alkol satışı yapılan mekanların büyük otellerin ya da gece kulüplerinin bünyesinde olması gerekiyor. Alkol satış lisansı sadece Müslüman olmayanlara veriliyor. Ramazan’da özel uygulamalar devreye giriyor. Dubai’de 21 yaşın altındakilere içki satışı yasak.